Giuse Trần Đức Anh O.P.
Viếng thăm lần đầu
Thánh Gioan Phaolô 2 Giáo Hoàng đến viếng thăm “chớp nhoáng” tại Liên bang Tiệp Khắc vào cuối tuần 20 và 21/4/1990, trong bối cảnh đất nước này vừa mới ra khỏi 4 thập niên dưới chế độ cộng sản, nhờ cuộc cách mạng “êm như nhung” từ ngày 16/11 đến 29/2/1989. Phần lớn các hoạt động của Thánh Giáo Hoàng đều diễn ra tại thủ đô Praha của liên bang gồm cuộc gặp gỡ với chính quyền, các Giám Mục Tiệp Khắc, các Linh Mục, tu sĩ và giáo dân, gặp giới văn hóa và Thánh lễ chung cho giáo tỉnh Praha. Tại thủ đô Bratislava của Slovakia, ngài chỉ có cuộc gặp gỡ với dân chúng và cử hành một thánh lễ.
Viếng thăm lần thứ hai
Từ ngày 1/1/1993, Liên bang Tiệp Khắc chính thức trở thành hai nước độc lập: Cộng hòa Tiệp và Cộng hòa Slovakia. Hơn 2 năm rưỡi sau đó, Đức Gioan Phaolo 2 trở lại Cộng hòa Slovakia để viếng thăm trong 4 ngày, từ 30/6 đến 3/7/1995.
Cổ võ xây dựng
Trong diễn văn đầu tiên tại phi trường Bratislava (30/6/1995), Đức Giáo Hoàng đề cao sự kiện hai Cộng hòa Tiệp và Slovakia đã cống hiến cho thế giới một tấm gương giải quyết các vấn đề có thể nảy sinh giữa các dân tộc, qua việc đối thoại và tôn trọng các quyền lợi của nhau, trở thành hai quốc gia sống trong hòa bình. Ngài cũng nói rằng: “Ai cũng biết các hậu quả đau thương do những năm khó khăn dưới chế độ độc tài, chúng đã gây ra một cuộc tàn phá đích thực trên bình diện xã hội và văn hóa cũng như trên bình diện chính trị và tôn giáo. Hôm nay tôi đến như một người lữ hành của Chúa Kitô, để khuyến khích anh chị em can đảm tiến bước trên con đường đã chọn lựa. Tự do và hòa bình là một cuộc chinh phục cần được chăm sóc và đào sâu mỗi ngày với sự cộng tác của mọi công dân. Tôi đến làm chứng cho phần đóng góp mà các tín hữu Kitô muốn cống hiến cho công cuộc xây dựng quốc gia, để đảm bảo cho đất nước một tương lai xây nền trên các giá trị của sự thật và tình liên đới của con người”.
Nhắn nhủ các linh mục, tu sĩ, chủng sinh
Trong cuộc gặp gỡ các Linh Mục, tu sĩ và chủng sinh Slovakia sau đó, Thánh Gioan Phaolô 2 nói rằng: “Nhiều người trong anh chị em đã can đảm trung thành với Chúa Kitô trong 40 năm sống dưới chế độ độc tài cộng sản. Nhân danh Giáo Hội, tôi bày tỏ lòng ngưỡng mộ đối với anh chị em. Anh chị em đã kéo dài trong đời mình cuộc tử nạn của Chúa Giêsu. Cùng Người anh chị em đã chấp nhận khổ đau, cùng Người anh chị em đã thành công chống trả lại các bất công và bạo lực, cùng Người giờ đây anh chị em có thể vui mừng vì đã chiến thắng thử thách”.
Đức Giáo Hoàng đặc biệt khuyến khích các linh mục trau dồi việc đọc và suy gẫm Lời Chúa dưới ánh sáng của các giáo phụ và các văn kiện Huấn quyền, cũng như đào sâu giáo huấn xã hội của Hội Thánh để có thể trợ giúp giáo dân xây dựng quê hương và phục vụ công ích một cách hữu hiệu hơn. Công tác mục vụ của các linh mục chỉ phong phú nếu được lời cầu nguyện trợ lực; cần dành thời giờ để học hỏi và cập nhật hóa lãnh vực văn hóa và mục vụ, bồi dưỡng cuộc sống thiêng liêng và gia tăng giá trị cho sứ vụ.”
Nhắn nhủ đừng sợ hãi
Trong các cuộc gặp gỡ kế tiếp, Đức Gioan Phaolô 2 đã khuyến khích mọi người dân và tín hữu Kitô Slovakia đừng sợ hãi, nhất là trong giai đoạn tái thiết. Ngài nói: “Cần phải cố gắng làm sao để mọi người đều được hưởng các điều kiện cần thiết cho cuộc sống, có công ăn việc làm vững chắc, đảm bảo các quyền dân chủ, cảnh giác giới trẻ để họ đừng trở thành nạn nhân của các ảo ảnh thành công kiếm tiền dễ dàng, nạn nhân của các hoạt động bất chính, của chủ nghĩa tiêu thụ và buông thả tháo thứ tính dục, không lý tưởng và không gía trị. Đặc biệt cần củng cố các cơ cấu dân chủ và thăng tiến công ích”.
Thăm Kosice và Presov
Trong cuộc viếng thăm vào trung tuần tháng 9 tới đây, ngoài thủ đô Bratislava, giống như vị Tiền Nhiệm, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng sẽ viếng thăm thành phố Kosice ở mạn đông và lớn thứ hai tại Slovakia. Ngài cũng dừng lại tại thành Presov, có trụ sở trung ương của Giáo Hội Công Giáo nghi lễ đông phương tại nước này. Đây cũng là hai nơi được thánh Gioan Phaolô 2 viếng thăm hồi năm 1995.
Thánh Nhân đã cử hành thánh lễ trước 300 ngàn tín hữu tại phi trường thành Kosice và tôn phong 3 vị thánh tử đạo, trong đó có 2 linh mục dòng Tên là cha Stephano Pongracz và Melchior Grodziecki và linh mục kinh sĩ Marco Krizin. Cả ba vị đều thi hành sứ vụ linh mục và đã bị hành hình đến chết hồi năm 1619 tại Kosice vì trung thành với đức tin Công Giáo.
Viếng Đền thánh Đức Mẹ Sastin
Trong cuộc viếng thăm Slovakia sắp tới, sáng thứ tư 15/9, Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ đến làng Sastin, kính viếng Đền thánh quốc gia Đức Mẹ Sầu Bi, đúng ngày lễ bổn mạng của Giáo Hội tại Slovakia. Ngài sẽ cử hành Thánh lễ tại đây lúc 10 giờ sáng rồi sau đó đáp máy bay trở về Roma.
Cách đây 26 năm, ngày 1/7/1995, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô 2 cũng đã đến kính viếng Đền thánh này, nơi có tượng Đức Mẹ Bảy Sự bằng gỗ. Rất nhiều tín hữu đã được ơn lành của Đức Mẹ khi kính viếng tại đây.
Tại khu vực thềm Đền thánh Đức Mẹ Sastin, Đức Gioan Phaolo 2 đã cử hành thánh lễ đồng tế với 30 Hồng Y và Giám Mục, trước sự hiện diện của 150.000 tín hữu Slovakia, Tiệp, Áo, Hungari và Ba Lan. Trong dịp đó, Thánh Nhân đã nhận xét rằng Đền Đức Mẹ Sastin đã từng rộng mở cánh cửa đón tiếp bao thế hệ tín hữu hành hương từ khắp nước Slovakia tuôn đổ về đây. “Thật là hạnh phúc cho đại gia đình Slovakia của anh chị em khi có một người Mẹ để có thể thổ lộ và phó thác mọi khổ đau hy vọng của anh chị em. Anh chị em tôn kính Mẹ như là Mẹ Sầu Bi, Mẹ đã chịu 7 nỗi thương khó, có con tim bị 7 lưỡi đòng đâm thâu khi đứng dưới chân Thập Giá trên núi Sọ xưa”.
Viếng thăm lần thứ ba
8 năm sau cuộc viếng thăm trên đây, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolo 2 còn trở lại Slovakia để viếng thăm trong 4 ngày từ 11 đến 14/9/2003, với cao điểm là lễ tôn phong chân phước sáng Chúa Nhật 14/9/2003 cho hai vị Tôi Tớ Chúa đã chịu tử đạo dưới thời cộng sản Tiệp Khắc là Đức Cha Vasil Hopko và nữ tu Zdenka Schelingova, trước sự hiện diện của 300 ngàn tín hữu.
Trong cuộc viếng thăm thứ 3 này của Thánh Giáo Hoàng, các tín hữu và dư luận thế giới đặc biệt lo ngại cho sức khỏe suy yếu nhiều của ngài, khiến ngài không đọc được phần lớn các bài diễn văn và bài giảng. Nhiều người đặt câu hỏi: phải chăng đây là chuyến viếng thăm cuối cùng của ngài tại hải ngoại?
Tuy kéo dài 4 ngày, nhưng chương trình viếng thăm lần này của Đức Gioan Phaolô 2 thật nhẹ nhàng, thích ứng với tình trạng sức khỏe của ngài. Ngài thăm 2 giáo phận chưa được thăm viếng trong hai lần trước đây: Banska Bystrica và Roznava, rồi cử hành lễ phong chân phước tại giáo phận thủ đô Bratislava.
Khích lệ và cảnh giác dân Slovakia
Trong diễn văn tại Phi trường Bratislava ngày 11/9/2003 Đức Giáo Hoàng chỉ đọc được vài câu đầu của bài diễn văn đáp từ, nên một Đức Ông người Slovakia, trong đó Đức Gioan Phaolô 2 khuyến khích dân Slovakia bảo tồn căn cội Kitô của mình. Ngài nói: “Chẳng bao lâu nữa, đất nước của anh chị em sẽ hoàn toàn thuộc về cộng đoàn các dân tộc Âu Châu. Anh chị em hãy đóng góp gia sản Kitô phong phú của mình cho căn tính của Âu Châu mới. Không nên hài lòng với sự tìm kiếm lợi lộc kinh tế mà thôi. Thực vậy, một sự sung túc dồi dào cũng có thể tạo nên một sự nghèo nàn sâu rộng. Chỉ khi nào chấp nhận hy sinh và khó khăn, để kiến tạo một xã hội tôn trọng sự sống con người trong mọi khía cạnh, thăng tiến gia đình như một cộng đoàn yêu thương nhau và làm cho con người tăng trưởng, tìm kiếm công ích và quan tâm tới những nhu cầu của người yếu thế nhất, lúc đó người ta mới có thể bảo đảm một tương lai dựa trên những nền tảng vững chắc và đầy thiện ích cho tất cả mọi người”.
Giáo dục con cái về tự do
Trong bài giảng Thánh lễ sáng ngày 12/9/2003 tại Banska Bystrica trước khoảng 150 ngàn tín hữu, Đức Giáo Hoàng đặc biệt nhấn mạnh tới sự cần thiết phải giáo dục con cái sống tự do một cách đúng đắn: “Điều đặc biệt cấp thiết là cha mẹ giáo dục con cái sống tự do đúng đắn, để chuẩn bị chúng đáp trả lại lời Thiên Chúa kêu mời. Các gia đình là vườn ươm cây trong đó các cây non của thế hệ tương lai được đào tạo. Chính trong các gia đình người ta rèn luyện tương lai của quốc gia. Chính trong viễn tượng này tôi cầu chúc cho Công Nghị Giáo phận mà anh chị em sắp sửa cử hành, trở thành dịp đặc biệt giúp đẩy mạnh mục vụ gia đình và tìm ra các con đường luôn mới mẻ cho việc loan báo Tin Mừng cho các thế hệ mới của đất Slovakia cao quý này”.
Sáng Chúa Nhật, 14/9/2003, lễ Suy Tôn Thánh Giá, ngày cuối trong chuyến viếng thăm, Đức Gioan Phaolo 2 đã chủ sự lễ phong chân phước cho Đức Cha Vasil Hopko và nữ tu Zdenka Cecilia Schelingová, trước sự tham dự của 300 ngàn tín hữu.
Hy vọng nơi cuộc viếng thăm của Đức Thánh Cha Phanxicô
Những giáo huấn của Thánh Gioan Phaolô 2 vẫn còn giữ nguyên giá trị đối với Slovakia đang đứng trước nhiều thách đố hiện nay. Điều này phản ánh qua thư mục vụ của các Giám Mục Slovakia mời gọi các tín hữu chuẩn bị tinh thần cho cuộc viếng thăm sắp tới của Đức Thánh Cha Phanxicô. Các Giám mục đề ra câu hỏi gợi ý: “Chúng ta là một quốc gia có lý do để hãnh diện vì những căn cội Kitô kỳ cựu của mình, với thánh Cirillo và Metodio. Một quốc gia liên kết tinh thần giữa Tây và Đông phương trong tình hiệp thông Công Giáo giữa Latinh và Bizantine… Lịch sử đất nước chúng ta nếu không có Giáo Hội Công Giáo, thì không như hiện nay. Đó là điều thánh Gioan Phaolô 2 Giáo Hoàng đã nhắc nhở chúng ta trong các cuộc viếng thăm của Ngài.”
Sau cùng, các Giám Mục Slovakia bày tỏ hy vọng cuộc viếng thăm và sự khích lệ của Đức Thánh Cha sẽ giúp các tín hữu ra khỏi một loạt những tin tức về sự mệt mỏi, thiếu tin tưởng và cam chịu, chấm dứt những tranh luận vô lý, thêm sức mạnh để vượt thắng những lo âu, liên kết chúng ta qua toàn thể xã hội, hiệp nhất với nhau đồng thời hướng về những giá trị Tin Mừng.
Content retrieved from: https://www.vaticannews.va/vi/vatican-city/news/2021-08/cuoc-vieng-tham-duc-giao-hoang-gioan-phaolo-2-slovakia.html.
