Sáng sớm hôm 13 tháng Chín năm 2022, Đức Thánh cha Phanxicô đã lên đường thực hiện chuyến tông du lần thứ 38 trong triều đại Giáo hoàng của ngài, tại Nur-Sultan, thủ đô Cộng hòa Kazakhstan, cho đến chiều ngày 15 tháng Chín tới đây, với mục đích tham dự Hội nghị Lần thứ VII các vị lãnh đạo Thế giới và các truyền thống tôn giáo, và viếng thăm cộng đoàn Giáo hội Công giáo địa phương.
Chiều hôm trước đó, để chuẩn bị tinh thần và cầu xin ơn phù trợ của Mẹ Thiên Chúa, như thói quen, Đức Thánh cha đã đến cầu nguyện trước ảnh Đức Mẹ là Phần Rỗi của dân Roma, trong Đền thờ Đức Bà Cả ở Roma. Tập quán tốt lành này được thực hiện từ khi bắt đầu triều đại Giáo hoàng của ngài, tháng Ba năm 2013.
Lúc gần 6 giờ 30 sáng, Đức Thánh cha rời nhà trọ thánh Marta ở nội thành Vatican để ra phi trường quốc tế Fiumicino của thành Roma. Tiễn biệt ngài, có các vị hữu trách sân bay và của hãng hàng không Ita Airways.
Cùng đi với Đức Thánh cha trên máy bay Airbus A330, có đoàn tùy tùng, khoảng 30 người, đứng đầu là Đức Hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin, Đức Tổng giám mục Ngoại trưởng Paul Gallagher, Đức Hồng y Ayuso, Bộ trưởng Bộ Đối thoại liên tôn, còn có 80 ký giả Ý và quốc tế.
Máy bay cất cánh lúc 7 giờ 36 phút và trực chỉ phi trường thành phố Nur-Sultan của Cộng hòa Kazakhstan, cách Roma hơn 5.600 cây số về hướng đông. Máy bay tránh không phận của Ucraina và Nga, nên chọn con đường ở mạn nam. Từ cuối tháng Hai năm nay, Nga đóng không phận của mình không cho các máy bay từ Liên hiệp Âu châu được bay vào.
Như thói quen, Đức Thánh cha đã chào thăm các ký giả cùng đi và cám ơn họ vì sự kiên nhẫn và trợ giúp trong chuyến đi này. Đức Thánh cha nói: “Tôi cầu chúc anh chị em một chuyến đi tốt đẹp và làm việc cũng tốt đẹp! Chúng ta sẽ nói chuyện với nhau trên đường về! Xin cám ơn và chúc anh chị em một ngày tốt lành”.
Tiếp đó, Đức Thánh cha chống gậy, lần lượt đến chào thăm từng ký giả trên máy bay.
Cuộc viếng thăm của Đức Thánh cha tại Kazakhstan diễn ra đồng thời với chuyến viếng thăm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại nước này. Các ký giả đã hỏi Đức Thánh cha xem ngài có gặp Chủ tịch Trung Quốc hay không, ngài cho biết là “không có tin tức gì về vấn đề này”, nhưng cho biết ngài sẵn sàng đến thăm Cộng hòa nhân dân Trung Quốc.
Vài nét về đất nước và Giáo hội tại Kazakhstan
Kazakhstan là một lãnh thổ rộng lớn, với hai triệu 970.000 cây số vuông, đứng thứ chín trên thế giới về diện tích, gấp tám lần Việt Nam. Nước này bị sáp nhập vào Nga hồi thế kỷ XVIII, dưới thời Nga Hoàng Catarina Đại Đế. Bà gửi các linh mục Công giáo đến làm việc mục vụ cho các tín hữu công nhân người Đức và Hòa Lan đến khai phá vùng này. Được độc lập ngày 16 tháng Mười Hai năm 1991, sau khi đế quốc Liên Xô tan rã, lãnh thổ Kazakhstan ngày nay chỉ có gần 19 triệu dân cư thuộc 150 sắc dân khác nhau, trong đó 63% là người Kazaki bản xứ, 24% là người Nga và 2% là người Ucraina.
Tuy chính phủ hiện nay muốn dành ưu tiên cho người Kazaki và ngôn ngữ này, nhưng cho đến nay, chỉ có 2% dân số tại Kazakhstan nói tiếng kazaki, và tất cả đều sử dụng tiếng Nga.
Kazakhstan được độc lập năm 1991 sau khi Liên Xô tan rã. Trong thập niên 1990 và sau đó, quyền bính tại nước này dần dần tập trung trong tay Tổng thống Nursultan Nazarbayev, một cựu công chức của chế độ Xô Viết. Ông cai quản Kazakhstan cho đến năm 2019, thì nhường quyền cho Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev hiện nay.
Về mặt tôn giáo, Kazakhstan có khoảng 70% dân số là tín hữu Hồi giáo, và Kitô giáo chiếm 26%, trong đó đa số thuộc Chính thống Nga. Cũng có 3% không thuộc tôn giáo nào.
Số tín hữu Công giáo tại Kazakhstan chỉ có khoảng 125.000 người, với một Tổng giáo phận Astana-Nur-Sultan, hai giáo phận thuộc hạt là Almaty và Karaganda, và miền Giám quản Tông tòa Atyrau, tổng cộng có 81 giáo xứ, 146 trung tâm mục vụ. Nhân sự của Giáo hội gồm sáu giám mục, 78 linh mục giáo phận và 26 linh mục dòng, 5 tu huynh và 133 nữ tu. Cũng có 18 thừa sai giáo dân và 50 giáo lý viên.
Số tín hữu Công giáo tại đây quá một nửa là người gốc Ba Lan, phần còn lại là người gốc Ý, Đức, Tây Ban Nha, v.v.
Tuy là thiểu số, nhưng các tín hữu Công giáo đã hiện diện từ thế kỷ XIII tại nước này, và máu các vị tử đạo đã tưới gội tại đây, nhất là trong thế kỷ XX. Trong số các vị tử đạo được Tòa Thánh tôn phong chân phước, hồi cuối tháng Sáu năm 2001, đặc biệt có một giám mục và một linh mục bị giam và chết rũ tù trong các nhà giam gần thành phố Karaganda, mạn trung Kazakhstan, đó là Đức Tổng giám mục Budka và cha Zaricki.
Cuộc viếng thăm của Đức Gioan Phaolô II
Đức Thánh cha Phanxicô là vị Giáo hoàng thứ hai đến thăm Kazakhstan. Vị đầu tiên là thánh Gioan Phaolô II. Ngài đến thăm nước này trong hơn ba ngày, từ ngày 22 đến ngày 25 tháng Chín năm 2001, trước khi sang thăm nước Armeni. Cuộc viếng thăm của ngài được 500 ký giả, trong đó có 300 người đến từ nước ngoài, đến Kazakhstan để theo dõi và tường thuật các hoạt động của Đức Giáo hoàng.
Cuộc viếng thăm của Đức Gioan Phaolô II bấy giờ có chủ đề là: “Các con hãy yêu mến nhau”. Giới răn này của Chúa có tầm quan trọng đặc biệt đối với xã hội Kazakhstan, với hàng trăm nhóm chủng tộc và quốc tịch, thuộc các tôn giáo khác nhau, Vì thế, lời mời gọi của Chúa Giêsu: “Các con hãy yêu mến nhau” có thể là một yếu tố căn bản đối với tương lai của quốc gia này.
Trong ý hướng đó, ngay từ diễn văn đầu tiên, Đức Gioan Phaolô II đã đặc biệt khuyến khích sự sống chung hòa bình giữa các chủng tộc tại Kazakhstan và nói rằng:
“Ngày nay, tại đất nước anh chị em là một trong những nước rộng lớn nhất thế giới, các công dân thuộc hàng trăm chủng tộc và sắc dân sống cạnh nhau, mỗi chủng tộc đều được Hiến pháp bảo đảm cùng những quyền lợi và tự do. Tinh thần cởi mở và cộng tác này thuộc về truyền thống của anh chị em, vì Kazakhstan luôn là một phần đất có nhiều chủng tộc và văn hóa cùng sống chung với nhau…
“Hỡi các dân tộc quý mến tại Kazakhstan! Sau khi đã học được những kinh nghiệm từ quá khứ xa gần của anh chị em, đặc biệt là từ những biến cố đau thương của thế kỷ XX, anh chị em cần làm sao để sự dấn thân phục vụ đất nước của anh chị em, luôn dựa trên sự bảo tồn tự do, vốn là một quyền bất khả nhượng và là khát vọng sâu xa của mỗi người. Đặc biệt là nhìn nhận quyền tự do tôn giáo, làm cho con người được biểu lộ những tín ngưỡng sâu thẳm nhất của mình. Trong mỗi xã hội, nếu các công dân chấp nhận nhau về phương diện tín ngưỡng, thì sẽ dễ cổ võ nơi họ sự nhìn nhận thực sự các nhân quyền khác và hiểu các giá trị làm nền tảng cho sự sống chung hòa bình và sinh nhiều lợi ích. Thực vậy, họ cảm thấy một mối dây liên hệ chung với ý thức mình là anh chị em với nhau, vì cùng là con của một Thiên Chúa đấng tạo dựng vũ trụ.
Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II kết luận rằng: “Dân tộc Kazakhstan yêu quý, một sứ mạng đầy thách đố đang chờ đợi anh chị em: đó là xây dựng một quốc gia dưới lá cờ tiến bộ đích thực, trong liên đới và hòa bình. Hỡi Kazakhstan, lãnh thổ của các vị tử đạo và của các tín hữu, đất của những người bị lưu đày và của các anh hùng, đất của các nhà trí thức và nghệ sĩ, đừng sợ gì! Nếu những vết thương gây ra cho anh chị em vẫn còn sâu đậm, nếu những khó khăn và chướng ngại còn cản trở công cuộc tái thiết về tinh thần và vật chất của anh chị em, anh chị em sẽ tìm được sự khích lệ trong câu nói của đại văn hào Abai Kunanbai: “Yêu thương và công lý là những nguyên tắc của nhân loại, các nguyên tắc đó là kết quả công trình của Đấng Tối Cao”. (Sayings, chapter 45).
G. Trần Đức Anh, O.P. | RVA
Trích nguồn: https://vietnamese.rvasia.org
