Có một người lái buôn chuyên đi mua bán, trao đổi các loại đồ cổ. Ông có một thói quen rất kỳ lạ đó là bất cứ ai bán món đồ nào dù đúng là đồ cổ hay chỉ là hàng giả, ông cũng đều vui vẻ thu mua đàng hoàng chứ không hề xem xét hay nhận định bản chất của chúng như thế nào, và ông cũng không hề tỏ ra khó chịu với những người khách khó tính, thiếu lương thiện. Bất cứ ai trong vùng cũng có thể đến mua bán với ông bất kể giá trị những món đồ mà họ có. Do vậy mà ông có rất nhiều khách hàng và những cuộc mua bán của họ đều rất nhanh chóng và vui vẻ.

Một ngày kia, sau khi trao đổi hàng hóa với một thương nhân khác, ông đã bị người đó tố cáo lên nhà vua rằng ông là một kẻ buôn gian bán dối. Nhà vua đã cho lính đến bắt ông giải vào triều để xét xử. Khi được hỏi vì sao lại bán đồ giả như vậy? Người lái buôn ấy thành thật trả lời:

– Thưa đức vua, khi mua những món đồ của người ta bán cho mình, tôi không hề xét đoán chúng là đồ thật hay giả. Tôi cũng không vì vậy mà xét đoán người bán đồ cho mình là người tốt hay xấu để từ chối họ. Tôi cứ mua và bán theo những gì mình có, dựa trên mệnh giá mà người ta muốn, miễn là mọi người đều vui vẻ đến và đi chứ không có ý lừa dối ai cả. Xin đức vua hãy rộng lòng tha thứ cho tôi.

Nghe xong những lời đó của người lái buôn, nhà vua tuyên bố:

– Một người buôn bán mà không hề để tâm xét đoán những món đồ và cả người trao đổi mua bán với mình dù họ là người không tốt thì không phải bị xét xử một điều gì cả.

Quý vị và các bạn thân mến,

Xét đoán là một hành vi rất phổ biến, đến mức trở thành một thói quen của con người. Theo cách hiểu thông thường, xét đoán là sự đánh giá dựa trên việc xem xét những đối tượng nào đó theo tính chủ quan, kinh nghiệm hay trực giác của con người. Có lẽ ai trong chúng ta cũng có ít nhiều thói quen hành xử này khi tiếp xúc với người xung quanh hay khi đối diện với nhiều vấn đề trong cuộc sống hằng ngày. Có khi vừa tiếp xúc với ai đó dù chỉ lần đầu tiên, qua những ánh mắt, cử chỉ, hành vi và vài lời nói của người đó, chúng ta có thể xét đoán ngay đó là người chân thành hay thiếu chân thành, có lòng vị tha hay tham lam, ích kỷ… Và có lúc theo kinh nghiệm của mình, chúng ta vẫn có thể nhận diện được tính chất tốt xấu, thật giả của nhiều sự vật và sự việc. Tuy nhiên, có nhiều lúc việc “xem mặt bắt hình dong” cũng đem đến cho chúng ta nhiều phiền toái vì những kết luận vội vàng và sai lầm rất tai hại.

Trong cuộc sống hằng ngày, việc xét đoán là điều hết sức cần thiết khi được thực hiện dựa trên sự quan sát kỹ càng, kết hợp với những cơ sở và dữ liệu vững chắc, xác thực. Việc xét đoán như vậy đem đến cho chúng ta một sự cẩn trọng, và nhiều lúc giúp chúng ta tránh được những rủi ro hay thiệt hại nào đó về phương diện vật chất cũng như tinh thần hay tình cảm. Trái lại, việc xét đoán được thực hiện khi không có cơ sở chắc chắn và thiếu những thông tin chuẩn xác sẽ tạo nên trong tâm thế chúng ta sự ngờ vực, loại trừ và gây ra những hiểu lầm, mất mát làm tổn thương tha nhân và chính mình.

Dù thế nào đi nữa thì việc xét đoán thường xuất phát từ một sự dè dặt và ngờ vực nào đó. “Tin hay không tin là chấp nhận hay từ chối”. Chọn thái độ tin để đón nhận được nhiều hơn hay đứng về phía không dám đặt niềm tin để rồi mất nhiều thứ? Tin và không tin, bên nào thì nặng hơn, bên nào thì nhẹ trong những chọn lựa của chúng ta trong mỗi ngày sống? Người lái buôn trong câu chuyện bên trên đã chọn tịn những người cùng mua bán, trao đổi hàng hóa với mình nên ông không hề xét đoán bất cứ điều gì trong những cuộc mua bán. Mục đích của ông chính là đem lại niềm vui cho người khác và chính bản thân ông cũng cảm thấy cõi lòng được hồn nhiên và tràn đầy niềm vui. Chính vì không biết xét đoán mà ông đã không bị nhà vua phán xét và được trả tự do.

“Đừng xét đoán, để khỏi bị Thiên Chúa xét đoán” (Mt 7, 1) là bí quyết mà Chúa Giêsu đã trao cho chúng ta để nhận được sự khoan hồng và dung thứ của Thiên Chúa về những lỗi phạm của mình. Người cũng cảnh báo trước cho chúng ta rằng: “Các con xét đoán thế nào thì cũng bị Thiên Chúa xét đoán như vậy; và các con đong bằng đấu nào thì Thiên Chúa cũng đong cho các con bằng đấu ấy” (Mt 7, 2). Chúng ta cầu xin Chúa ban ơn giúp chúng ta loại trừ thái độ xét đoán đầy tiêu cực đối anh chị em xung quanh để nhờ biết khoan dung với anh chị em, chúng ta cũng nhận được sự khoan dung của Thiên Chúa.

Lạy Chúa, ai trong chúng con cũng có những lỗi lầm, thiếu sót trong đời mình. Xin dạy chúng con biết xét đoán tha nhân theo cách thức đầy bao dung và nhân lành của Chúa để loại trừ đi thói dò xét, bới móc lỗi lầm và xét đoán anh chị em xung quanh. Amen.

Nt. Rosa Lê Ngọc Thùy Trang, MTGCQ
Trích nguồn: https://vietnamese.rvasia.org