Hôm nay tôi muốn trình bày cho anh chị em về Thánh Giuse như một di dân bị bách hại và can đảm. Đó là điều mà Thánh sử Matthêu đã diễn tả về ngài. Sự kiện đặc biệt này về cuộc đời của Chúa Giêsu, cũng như Thánh Giuse và Đức Maria những nhân vật chính, theo truyền thống được gọi là “cuộc chạy trốn sang Ai Cập” (Mt 2,13-23). Gia đình Nazarét đã phải chịu đựng nỗi nhục này và đích thân trải qua cảm giác bấp bênh, sợ hãi, đau đớn vì phải rời bỏ xứ sở của mình. Ngày nay còn rất nhiều anh chị em của chúng ta bị buộc phải sống cảnh đau khổ và bất công tương tự như vậy. Nguyên do hầu như luôn là sự kiêu ngạo và bạo lực của những kẻ nắm quyền. Chúa Giêsu cũng bị rơi vào trường hợp như vậy.

Nhờ các đạo sĩ mà vua Hêrôđê biết được sự ra đời của “Vua dân Do Thái”, và tin tức này làm cho ông bối rối. Ông cảm thấy bất an, cảm thấy quyền lực của mình bị đe dọa. Vì thế ông tập hợp tất cả những nhà chức trách ở Giêrusalem để hỏi thăm về nơi sinh, và yêu cầu các đạo sĩ cho ông biết về nó cách chính xác, để – ông nói cách giả dối – ông cũng đến và thờ lạy Ngài. Tuy nhiên, khi biết được các đạo sĩ đã đi theo con đường khác, Hêrôđê đã nghĩ ra một ý tưởng thật gian ác: giết tất cả các trẻ em ở Bêlem từ hai tuổi trở xuống, dựa theo sự tính toán của các đạo sĩ đó là khoảng thời gian Chúa Giêsu được sinh ra.

Cùng lúc đó, một Thiên thần truyền cho Thánh Giuse: “Này ông, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai Cập, và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Hêrôđê sắp tìm giết Hài Nhi đấy!” (Mt 2,13). Hôm nay, chúng ta hãy nghĩ đến nhiều người đang cảm thấy thôi thúc này trong lòng: “Hãy chạy trốn, chạy trốn, vì ở đây nguy hiểm”. Kế hoạch của Hêrôđô gợi nhớ đến Pharaon, ném tất cả các trẻ nam của dân Israel xuống sông Nil (Xh 1, 22). Và cuộc trốn chạy sang Ai Cập nhắc lại toàn bộ lịch sử của dân tộc Israel bắt đầu từ Abraham, là người đã từ trần tại đó (St 12, 10), cho đến Giuse, con của Giacóp bị anh em mình bán đi (x. St 37,36) và sau đó đã trở thành “thủ lĩnh đất nước” (St 41,37-57); và Môsê, người đã giải phóng dân của mình khỏi ách nô lệ của người Ai Cập (x. Xh 1, 18).

Cuộc chạy trốn sang Ai Cập của Thánh Gia Thất là để cứu Chúa Giêsu, nhưng đáng tiếc, nó cũng không ngăn cản được Hêrôđê thực hiện cuộc tàn sát của mình. Do đó, chúng ta đối diện với hai tính cách đối lập nhau: Hêrôđê với tính hung tàn và Thánh Giuse với sự ân cần và can đảm của ngài. Hêrôđê muốn bảo vệ quyền lực của mình bằng việc “lột da”, nhẫn tâm độc ác, như đã được chứng thực qua việc hành hình một trong các bà vợ của mình, một số con trai và hàng trăm kẻ đối lập. Ông là một con người tàn nhẫn: để giải quyết các vấn đề, ông chỉ có một phương cách : “giết chết”. Hêrôđê là biểu tượng của biết bao bạo chúa trong quá khứ lẫn hiện tại. Và đối với họ, những tên bạo chúa này, không đếm xỉa gì đến con người: chỉ nghĩ đến quyền lực, và nếu họ cần chỗ cho quyền lực, họ sẽ giết người. Và điều này cũng xảy ra hôm nay: chúng ta không cần phải nhìn vào lịch sử cổ đại, mà nó đang xảy ra trong hiện tại. Con người đã trở thành “sói” đối với người khác. Lịch sử tràn ngập những nhân vật, vốn đang sống trong quyền bính sợ sệt, họ cố gắng vượt qua nỗi sợ bằng cách thi hành quyền bính cách chuyên chế và thực hiện những ý định bạo lực vô nhân đạo. Nhưng chúng ta đừng nghĩ rằng mình chỉ sống theo quan điểm của Hêrôđê khi mình trở thành bạo chúa. Không, thực ra đó là một thái độ mà tất cả chúng ta có thể rơi vào, mỗi khi chúng ta cố xua đi nỗi sợ hãi của mình bằng sự hống hách, thậm chí chỉ bằng lời nói hay hay bằng những hành vi lạm dụng nho nhỏ để hành hạ những người ở quanh mình. Ngay cả trong tâm của chúng ta cũng có khả năng trở thành những tiểu Hêrôđê.

Thánh Giuse đối lập với Hêrôđê: trước hết ngài là “người công chính” ( Mt 1,19), trong khi Hêrôđê là một nhà độc tài; hơn nữa ngài chứng tỏ sự can đảm trong việc thực thi lệnh truyền của Thiên thần. Chúng ta có thể hình dung ra những thăng trầm mà ngài phải đối mặt trong suốt cuộc hành trình dài, đầy nguy hiểm, khó khăn vốn cần đến sự bền bỉ ở một đất nước ngoại bang, với một ngôn ngữ khác: rất khó khăn. Lòng can đảm của ngài cũng được biểu hiện trong lúc trở về, khi được thiên Thần trấn an, ngài vượt qua nỗi sợ hãi có thể hiểu được của mình và cùng với Đức Maria và Chúa Giêsu trú ngụ tại Nazarét (Mt 2, 19-23). Hêrôđê và Thánh Giuse là hai nhân vật đối lập, luôn phản chiếu lại hai gương mặt muôn thuở của nhân loại. Một quan niệm thật sự sai lầm khi cho rằng sự can đảm như đức tính riêng của người anh hùng. Thực ra, cuộc sống hằng ngày của mỗi người – của bạn, tôi và tất cả chúng ta – đòi hỏi sự can đảm: người ta không thể sống thiếu can đảm! Can đảm để đối diện với những khó khăn từng ngày. Trong tất cả mọi thời đại và mọi nền văn hóa, chúng ta gặp thấy rất nhiều người nam nữ dũng cảm, để sống kiên định với niềm tin của mình, họ đã vượt qua mọi khó khăn, bằng cách chịu đựng bất công, lên án và thậm chí cả cái chết. Can đảm đồng nghĩa với mạnh mẽ, cùng với sự công chính, thận trọng và tiết độ làm nên một nhóm các nhân đức nhân bản, được gọi là “các nhân đức cơ bản”.

Bài học mà Thánh Giuse để lại cho chúng ta hôm nay là : cuộc sống luôn có những nghịch cảnh, đây là sự thật, và đứng trước những điều đó có thể chúng ta cảm thấy mình bị đe dọa, sợ hãi, nhưng đừng tìm cách bộc lộ điều tồi tệ của bản thân như Hêrôđê đã làm, mà chúng ta có thể vượt qua được những khoảnh khắc nhất định, bằng cách cư xử giống như thánh Giuse, phản ứng lại nỗi sợ hãi bằng sự can cảm phó thác cho sự Quan phòng của Thiên Chúa. Hôm nay chúng ta hãy cầu nguyện cho tất cả những người di cư, những người bị bách hại và cho tất cả những ai là nạn nhân của những hoàn cảnh trái ngược: dù đó là hoàn cảnh chính trị, lịch sử hay cá nhân. Chúng ta hãy nghĩ đến các nạn nhân của chiến tranh muốn chạy thoát khỏi tổ quốc của mình nhưng không thể. Chúng ta hãy nghĩ đến những di dân, đã lên đường để được tự do và nhiều người trong số họ bị chết trên đường hay trên biển. Chúng ta hãy nghĩ đến Chúa Giêsu trong vòng tay của Thánh Giuse và Mẹ Maria, đang chạy trốn, và chúng ta nhìn thấy nơi Ngài những di dân của thời đại này. Cuộc di dân của thời đại này là một thực tế đang diễn ra mà chúng ta không thể ngoảnh mặt làm ngơ. Đó là một điều tồi tệ trong của xã hội loài người.

Lạy Thánh Giuse,
người đã trải qua nỗi thống khổ như những người phải chạy trốn,
là người buộc phải chạy trốn
để cứu lấy sinh mạng của những người thân yêu nhất.
Xin bảo vệ tất cả những ai đang trốn chạy vì chiến tranh
vì hận thù và đói khát.
Xin nâng đỡ họ trong những khó khăn
Củng cố họ trong niềm hy vọng và cho họ gặp được sự đón nhận và tình liên đới.
Xin hướng dẫn bước đường của họ và mở rộng tâm hồn của những ai có thể giúp đỡ họ.
Amen